تو و 2 تای دیگر شبیه تو؛ خروج ژاوی و مرگ تدریجی آهنگسازان فوتبال مدرن

خروج ژاوی از سطح اول فوتبال دنیا برای من دقیقا مانند روزی بود که پل اسکولز برای همیشه کفش هایش را آویزان کرد.اوضاع زمانی بغرنج تر خواهد شد که طی 1 یا 2 سال آینده ما شاهد خروج آندره آ پیرلو نیز از سطح اول فوتبال دنیا خواهیم بود. پیرلو سومین حلقه از بازیکنانی است که من به آن ها عنوان «آهنگسازان فوتبال مدرن» را داده ام.

تیم قطری تایید کند یا تکذیب، تفاوتی در اصل قضیه ایجاد نخواهد شد. ژاوی تابستان امسال نرود، تابستان سال آینده از سطح اول فوتبال دنیا خواهد رفت. همین قضیه برای پیرلو نیز صدق می کند و پیش از این 2 بازیکن برای پل اسکولز نیز صدق کرده بود. اما چرا باید اسامی این 3 بازیکن را  کنار یکدیگر قرار داد؟ اسکولز، ژاوی و پیرلو 3 تفنگ داری هستند که تاکتیک نویسان و کارشناسان برتر فوتبال دنیا از آن ها به عنوان مغر متفکر بازی فوتبال در 15 سال اخیر نام برده اند. من نیز به این 3 بازیکن عنوان «آهنگسازان فوتبال مدرن» را می دهم. 3 بازیکنی که به معنای واقعی کلمه توانستند در عصر مدرن شده فوتبال 3 لغت رهبر، بازیساز و  فرمانده را یکجا معنا کنند. البته این 3 لغت تنها لغاتی نیستند که این 3 بازیکن در معنا کردنشان خبره بوده اند. برای آنکه بهتر و راحت تر متوجه علت تمایز این 3 هافبک با دیگر هافبک های 15 سال اخیر فوتبال دنیا شویم کافی است  به جمله ای از جری لانگمن، فوتبال نویس مشهور نیویورک تایمز رجوع کنیم: "فوتبال نیاز به بازیکنانی دارد که توانایی تغییر آهنگ بازی تیمشان را طی هر شرایطی داشته باشند. بازیکنانی که بتوانند هر زمان که اراده می کنند پایشان را روی پدال گاز قرار دهند و هر زمان نیز که اراده کنند، آن را بردارند." قصه اسکولز، ژاوی و پیرلو نیز دقیقا مشابه همین جمله است. این 3 بازیکن بهترین نمونه در فوتبال مدرن هستند که ثابت کنند یک بازیکن می تواند به تنهایی «آهنگساز» تیمش باشد. آهنگ بازی، ریتم بازی و نوع بازی تمام و کمال در ذهن این بازیکنان قرار دارد و آن ها هر زمان که اراده کنند، قادر خواهند بود ریتم بازی و آهنگ بازی را تغییر دهند. متاسفانه روی کره خاکی بازیکنان زیادی قادر به انجام این کار نیستند و به نظر می رسد که در آینده نیز بازیکنان زیادی نتوانند چنین کاری را انجام دهند. دست کم استعدادهای برتر فعلی که در فوتبال اروپا وجود دارند، چندان امیدوار کننده از این حیث به نظر نمی رسند. برای اینکه جزئی تر روی ویژگی های این 3 بازیکن ریز شویم، مطالعه تخصصی  سبک بازی ژاوی می تواند بسیار مفید باشد. از میان این 3 بازیکن، ژاوی به علت توانایی های متفاوتش تا حدی خاص تر به نظر می رسد هر چند این خاص تر لزوما به معنای بهتر بودن نمی تواند باشد:

1 - کنترل منحصر به فرد توپ

آلفرد گالستین مربی مشهور فوتبال پایه و تاکنیک نویس فوتبال تئوری را تحت عنوان "Touch direction" مطرح می کند. از دید او کنترل توپ سطح بالا این روزها تنها به کنترل توپی گفته نمی شود که توپ را نزدیک پای بازیکن قرار دهد بلکه باید علاوه بر رعایت این اصل، بازیکن را  نیز در «موقعیت» درستی از زمین صاحب توپ کند. یک کنترل توپ ایده آل زمانی است که شما پس از آن بتوانید فضای قابل قبولی را برای حرکت بعدی خود داشته باشید. ژاوی مثال بارزی برای این مورد است. لمس شماره 1 توپ ژاوی به گونه ای است که همواره او را در موقعیت درست فیزیکی و همچنین موقعیت درست مکانی در زمین قرار می دهد و همین عامل باعث می شود تا او برای حرکت بعدیش آمادگی مطلوبی داشته باشد.ژاوی حتی در حالت فشار نیز همواره لمس شماره 1 قابل قبولی داشته است و موقعیت کنترل توپ او همواره به گونه ای بوده که توپ را در دور ترین نقطه ممکن برای حریف قرار داده است .

2 - از دست هایت به خوبی استفاده کن

اختصاصی ترین برند ژاوی که وی را از اسکولز و پیرلو تا حدی متمایز می کند، «استایل» منحصر به فردش در حین حمل توپ علی الخصوص در حالت فشار است. ژاوی استادانه همواره از دستان و آرنج هایش برای محافظت از موقعیت حرکتی اش استفاده می کند و نکته جالب توجه این است که وی این کار را بدون مرتکب شدن خطا انجام می دهد. به همین علت است که همواره هافبک های حریف کار سختی را برای گرفتن توپ از وی پیش رو دارند. برای دیدن عینی این مسئله کافی است 90 دقیقه بازی ژاوی را در برابر حریفی پر فشار با دقت خاصی تماشا کنید تا متوجه شوید استایل ژاوی حین حمل سریع توپ در حالت فشار چگونه است و تا چه اندازه وی را در حمل توپ یاری می کند.

3 - اطرافت را آنالیز کن، حتی قبل از لمس توپ

در دیدگاه کلی مربیان همواره در سطوح پایه به بازیکنان تاکید می کنند که با سری بالا همراه با توپ حرکت کنند تا موقعیت هم تیمی هایشان را نیز در نظر داشته باشند. اما برای امثال ژاوی، اسکولز و پیرلو شرایط متفاوت تر پیش می رود. اهمیت «سر بالا» بودن برای این 3 بازیکن نه در حین حمل توپ، بلکه زمان قبل از تصاحب توپ است. به حرکات پیرلو یا ژاوی و اسکولز قبل از اینکه پاسی را از هم تیمی هایشان دریافت کنند، دقت کنید. به سختی می توانید صحنه هایی را پیدا کنید که در مرکز میدان در حالت طبیعی این 3 قبل از تصاحب توپ سرشان چرخشی به اطراف نداشته باشد. این چرخش سر ثانیه های قبل از تصاحب توپ  در تغییر ریتم بازی و سرعت بخشیدن به آن برای این 3 بازیکن کاملا کلیدی است. دقیقا به همین علت است که این 3 بازیکن قابلیت گرفتن سریع ترین تصمیم ها را در فوتبال از خود نشان داده اند. این تصمیمات سریع همگی از دید خوب قبل از تصاحب توپ نشات می گیرد.

4 - هیچ گاه تحت تاثیر شرایط قرار نگیر

یکی از مهم ترین ویژگی های این 3 آهنگساز برتر فوتبال مدرن توانایی های فوق العاده خیره کننده «ذهنی» آنان است. این توانایی های بالای ذهنی به این 3 بازیکن اجازه می دهد تا آن ها هیچ گاه تحت تاثیر شرایط  بازی قرار نگیرند. به سختی می توانید لحظاتی را پیدا کنید که مثلا ژاوی زمانی که بارسلونا عقب بوده است، تصمیمات احساسی یا مخرب اتخاذ کند. برعکس، این 3 بازیکن همواره استاد تبدیل شرایط بحرانی به شرایط ایده آل بوده اند. پاس گل دیوانه کننده پیرلو به گروسو را در نیمه نهایی جام جهانی 2006 به یاد بیاورید تا متوجه شوید توانایی های ذهنی چه معنایی دارد. در نگاه اولیه ضربه دقیق گروسو برای شما جالب توجه به تظر می رسداما اگر کمی به عقب تر بروید، متوجه پاس گل خلاقانه و دید باز آندره آ پیرلویی می شوید که توانسته پاس گلی تعیین کننده در دقیقه 116بازی نیمه نهایی جام جهانی آن هم در برابر فریاد کر کننده تماشاگران حریف، نصیب هم تیمی اش کند. خونسردی، آرامش و قدرت ذهنی برتر ژاوی، پیرلو و اسکولز همواره  یکی از مهم ترین عوامل تمایز آن ها با دیگر هافبک ها محسوب می شود.

دور شدن ژاوی از سطح اول فوتبال اروپا ضربه دوم بر پیکر آهنگسازان فوتبال مدرن محسوب می شود. ضربه نهایی زمانی زده خواهد شد که پیرلو قرار باشد مثلا راهی آمریکا شود. تمامی استعدادهایی که قرار است جانشینان این 3 بازیکن باشند، علی رغم توانایی های فوق العاده خوبشان همچنان فاصله زیادی با آن ها دارند. وراتی، کوکه، پوگبا همه و همه هنوز فاصله بعیدی تا رسیدن به توانایی های خارق العاده این 3 بازیکن پیش رو خواهند داشت. «تغییر آهنگ بازی» دقیقا همان فاکتوری است که امثال وراتی و کوکه همچنان باید برای رسیدن به آن تلاش و تمرین کنند. یوهان کرایف اصل مطلب را در رابطه با آهنگسازان فوتبال مدرن بیان می کند: " بسیار دشوار است که بتوانیم برترین بازیکن را مشخص کنیم زیرا پست ها در فوتبال کاملا متفاوت است. با این حال در بارسلونا اگر از من بپرسید لیونل مسی تماشایی ترین بازیکن است، اما ژاوی بهترین آن هاست."