کمربند،میان و کمر

سلام و درود خدمت شما دوستان.میخواستم یک مطلب زیبا و آموزنده(به ویژه برای کنکوری ها) بذارم تا لذت ببرید. لطفا و لطفا این متن را اگر کپی میکنید حتما و حتما با ذکر نویسنده و پایگاه آن کپی کنید.
جُستار "آتش‌پرست" از دکتر فریدون جنیدی.نشریه ی چیستا،سال نخست،شماره ی هشت،فروردین ۱۳۶۱،رویه ی ۹۵۱
برخی از واژه‌ها در درازنای تاریخ دگرگون میشوند.بهتربن نمونه از آنها،میان،کمر و کمربند هستند
میان که امروزه معنای بین یا وسط را به خود گرفته،قسمتی از پیکر است:
میانت را و مویت را اگر صد بار پیمایی//میانت کم تر از مویی و مویت تا میان باشد
بندی که بر میان بسته میشد،کمر بوده است:
سیاوش بیامد کمر بر میان//سخن گفت با من چو شیر ژیان
از این شعر پیداست که شخصی که آهنگ انجام کاری را دارد،کمر بر میان میبندد،اما خدمتکاران و بندگان،بنا به موقعیتی که در نزد سردار خویش بودند داشته اند،به چند گونه خود را مقید یا دربند فرمان های او نشان میدادند:
۱-دختران دست بند به دست میکردند،که من دست بسته و فرمانبردار توام:
پرستار،پنجاه،با دست بند//به پیش دل‌افروز تخت بلند
یا هنگام به بند کشیدن زال در زمان بهمن و بردن او با دست بند(دستوار):
که پیش تو دستان سام سوار//بیامد چنین خوار با دستوار
۲-دختران و پسران گوشواره به گوش میکردند،که ما گوش به فرمان توایم:
همان طاق کیخسرو و گوشوار//همان یار گیو گوهربار
۳-بستن طوق به گردن،که گردن ما به فرمان توست که مثال آن هم در شعر پیش آمده.
۴-با بستن پای اورنجن یا خلخال بدان معنی که پای ما درفرمان توست.
۵-بستن کمر درخدمت سردار،که ما همیشه آماده ی خدمت هستیم:
تو فرزند من باشی و من پدر//پدر پیش فرزند بسته کمر
یا
مرا گر پذیری تو ای پیر سر//ز بهر پرستش ببندم کمر
هر دو شعر از پیام و نامه ی افراسیاب به سیاوش برای پذیرفتن او در توران.
پس آن کسی که کمر می‌بندد،بنده و خدمتگذار است و در این شعر معروف باستانی این معنی خویش را به خوبی نشان میدهد:
ای امیری که امیران جهانت خاص و عام//بنده و مولای هستند و کمربند و غلام
که در آن کمربند به معنی بنده همراه سه واژه ی مترادف خود آمده.
علامت بندگی با داشتن گوشوار،هنوز در عبارت"غلام حلقه به گوش"برجای مانده.و علامت بندگی و کمر را هنوز در "نوکر کمربسته"به زبان می‌آوریم.
هشدار به دختران و بانوانی که شتاب سیرنشدنی در بستن گوشواره و گردنبند و دست‌بند،زنجیر پا و کمربند تزئینی دارند.....که با همه این بندگی خویش نسبت به مرد را نشان میدهند و مفتخر نیز باشند!.....اینان اگرچه در ظاهر خود را بنده ی مرد نمیدانند،اما در درون خویش بنده ی پول و ثروتی هستند که مرد میتواند با آن وسایل بندگی و فرودستی آنان را فراهم آورد.
از این عبارات،واژه های مرکب در فارسی بسیار است.که میتوان به کمک آن پی به اصل و ریشه آن برد.
.
.
باز هم تاکید میکنم که اگر میخواهید کپی کنید حتما با ذکر پایگاه و نام نویسنده کپی کنید.
جُستار "آتش‌پرست" از دکتر فریدون جنیدی.نشریه ی چیستا،سال نخست،شماره ی هشت،فروردین ۱۳۶۱،رویه ی ۹۵۱