انقلاب بورژوازی در مستطیل سبز؛ مرگ فوتبال یا تبدیل آن به کالایی لوکس؟

آن دسته از هوادارانی که هفته گذشته به تماشای مسابقه تیم محبوب خود در لیگ قهرمانان اروپا نشسته بودند، متوجه نبودند که این آخرین حضور آن ها در میدانی به نام لیگ قهرمانان اروپا خواهد بود.

بامداد سی ام فروردین ۱۴۰۰ خبری به سرعت تمامی رسانه های دنیا اعم از ورزشی، سیاسی و اجتماعی را در نوردید. جنبشی که از روز قبل شدت گرفته بود، به یک باره رنگ و بوی واقعیت به خود گرفت و ۱۲ باشگاه بزرگ اروپایی، خبر از تأسیس تورنمنت جدیدی به نام سوپر لیگ اروپا دادند. پس از آن بیانیه ها یکی پس از دیگری صادر شدند؛ از یک طرف فلورنتینو پرز به عنوان چهره اصلی پشت این تحولات، مدعی بود که این طرح به نفع فوتبال است و عده دیگری در موافقت با یوفا و فیفا در مردود دانستن چنین طرحی، از آن به عنوان «مرگ فوتبال» یاد کردند. اما دیگر کار از کار گذشته بود؛ این ۱۲ باشگاه حالا حکم خوارجی را دارند که به همتایان خود پشت کردند تا به منفعت مالی بیشتری برسند.

به نظر من این پدیده، بی شباهت با انقلاب شکوهمند سال ۱۶۸۸ انگلستان نیست؛ انقلابی که در تاریخ از آن با عناوین دیگری همچون «انقلاب بدون خونریزی» یا «انقلاب آرام» نیز یاد می شود. انقلابی که سرچشمه آن نیز انحصار قدرت در دست یک نهاد (پادشاهی) و پرداخت مالیات های سنگین به آن بود. این انقلاب موجب تقویت روحیه سرمایه داری در انگلستان شد و نظام فئودالی حاکم بر این کشور را سرنگون کرد. نتیجه این انقلاب به قدرت رسیدن سرمایه داران و ورشکست شدن بسیاری از خرده مالکان بود که یک شکاف طبقاتی عظیم در سطح جامعه انگلستان پدید آورد.

بی توجهی به باشگاه های کوچک تر در این طرح، نشان از یک خودخواهی بزرگ در بین نخبه های فوتبال دارد که اگر کمی جدی تر به قضیه نگاه کنیم، همچون اجرایی کردن «تیلوریسم» در سطح فوتبال خواهد بود. عواقب اجرای این طرح به حدی جدی است که می تواند بیش از پیش به شکل گیری یک دو گانه «فوتبال والا - فوتبال عوام» در درون این ورزش محبوب بیانجامد. همان طور که در شعار این رقابت جدید مشهود است «بهترین باشگاه ها، بهترین بازیکنان، هر هفته»، سوپر لیگ نماد مرغوب ترین نوع فوتبال معرفی می شود و به جوهره این ورزش بدل می گردد. گویی نوعی تفکیک بین آثار اصیل ادبی و آثار جعلی پدیده آمده باشد.

تشکیل سوپر لیگ چه تبعاتی برای فوتبال به همراه دارد؟
در وهله اول، تهدیدات یوفا و فیفا می تواند (یا می خواهد) یک عامل بازدارنده باشد؛ با این حال این کفه ترازو آنقدر به سمت این ۱۲ باشگاه سنگینی می کند که به سختی می توان پایانی را متصور شد که به ضرر آن ها باشد. حتی اگر کنار گذاشتن این باشگاه ها و بازیکنان شان از لیگ های داخلی و مسابقات معتبر بین المللی همچون جام جهانی در میان باشد، باز هم طرفی که در این قضیه بیشتر متضرر خواهد شد، خود لیگ های داخلی و فیفا خواهند بود.

نکته دیگر این که چنین انقلابی از درون فوتبال که به ظاهر قصد دارد مدیریت فوتبال را از دست یوفا بگیرد و به خود باشگاه ها بسپارد، ضربه بزرگی به اقتدار کنفدراسیون فوتبال اروپا و حتی فیفا وارد خواهد کرد که همان طور که مینو رایولا چند ماه قبل پیش بینی کرده بود، می تواند وجود این نهادها را با تشکیلات فعلی به خطر بیاندازد. این حرکت با وجود جنبه های مثبتی که دارد (به خصوص اگر فساد کلان سال های اخیر در یوفا و فیفا را به یاد آوریم)، ظرفیت این را هم دارد که زد و بندهای میان باشگاه ها در پشت پرده برای رسیدن به هدف اصلی که همان افزایش منافع اقتصادی باشد را موجب شود.

اما به نظر می رسد حتی اگر یوفا و فیفا موجودیت سوپر لیگ اروپا را بپذیرند، روابط سایر باشگاه ها با موسسان این تورنمنت نو ظهور تیره و تار خواهد بود. چنین چیزی می تواند روی تعاملات بین باشگاه های حاضر در سوپر لیگ و آن هایی که در آن حضور ندارند، تاثیر گذار باشد. حتی اگر در این میان «تحریمی» در کار نباشد، می توان انتظار داشت که قیمت درخواستی باشگاه های خارج از دایره سوپر لیگ برای بازیکنان خود، چندین برابر بیشتر از مشتریانی باشد که در سوپر لیگ عضویت ندارند. به عبارت دیگر سایه «دیگری بودن» همواره روی این ۱۲ باشگاه و آن هایی که به این جمع می پیوندند، سنگینی خواهد کرد.

عامل مهم دیگر در این قضیه، مسئله استقبال عموم از این طرح است. ارقامی که پیرامون به دست گرفتن حق پخش این مسابقات مطرح شده اند، واقعا هوش از سر می برد. با وجود تمامی جبهه گیری های فعلی، تصور نگارشگر این است که در نهایت سران این سوپر لیگ به خواسته های اقتصادی خود می رسند. فوتبال آنقدر با صنعت سرگرمی در آمیخته است که حتی اگر به قیمت افت فاحش درآمد لیگ های محلی باشد، سوپر لیگ قادر خواهد بود به لطف مدیرانی که هر کدام آن ها از سرمایه داران به نام دنیا هستند، به محبوبیت و درآمد مد نظر خود برسد.

به هر حال تحلیل کردن اتفاقی که در فوتبال قاره سبز رخ داده است، اصلا آسان نیست. همان گونه که اظهار نظرهای رجال سیاسی در این راستا نشان داد، این حرکت فراتر از سطح ورزش است و به سطوح اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز بسط پیدا می کند. اگر بگوییم منازعه قدرت بین موسسان سوپر لیگ و یوفا تا ماه ها و حتی سال ها ادامه خواهد داشت، بیراه نگفته ایم. عده ای معتقد هستند این مقاومت اولیه در تغییر، ریشه در ذات ما انسان ها دارد و در نهایت فرمت جدید فوتبال مورد پذیرش همگان قرار خواهد گرفت. باید منتظر ماند و دید که تبعات بلند مدت این تصمیم، چه تاثیری روی «بازی زیبا» خواهد داشت.
به نقل از طرفداری